پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات (مرکز تحقیقات مخابرات) ایران، یکی از قدیمیترین نهادهای پژوهشی حاکمیتی در حوزه فاوا و مغز متفکر و مشاور مادر وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به شمار میرود. از ماموریتهای اصلی این پژوهشگاه نهادینه کردن رشد و ارتقای وضعیت دانش، فناوری و نوآوری کشور با بسترسازی و برنامهریزی خردمندانه همراستا با اولویتهای تعیین شده در اساسنامه، احکام و اسناد بالادستی کشور میباشد.
پژوهشگاه به عنوان بازوی توانمند مشاوره وزارتخانه است که میبایست با ایفای نقشی موثر در راستای گسترش و بهبود پژوهش و تولید دانش، زمینه تحقق اهداف مربوط به فناوری اطلاعات و ارتباطات در سند چشم انداز ۲۰ ساله و برنامههای توسعه پنجساله را فراهم آورد. با توجه به این چشمانداز، رسالتهای زیر را میتوان برای آن در نظر گرفت:
این مرکز در سال ۱۳۴۹ با امضای تفاهم نامه ای بین دول ایران و ژاپن تاسیس شد و به طور محدود فعالیتهای تحقیقاتی بنیادی خود را که پیش از انقلاب شکوهمند اسلامی عمدتا ماهیتی دانشگاهی داشت ، آغاز کرد. با پیروزی انقلاب اسلامی و تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی اداره امور پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات (مرکز تحقیقات مخابرات ایران) به وزارت پست و تلگراف و تلفن ( ارتباطات و فناوری اطلاعات) واگذار شد و به عنوان بازوی تحقیقاتی و مشاوره ای در این وزارتخانه فعالیتهای گسترده ای را دنبال کرد. بازنگری در ساختار فعالیتهای مرکز با هدف خود کفایی ، استقلال فنی و تخصصی ،مسئولان را بر آن داشت تا نسبت به تحقیق و توسعه به ویژه تحقیقات کاربردی در زمینه فناوری مخابراتی اولویت خاصی قائل شود. در سال ۱۳۷۶ پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات (مرکز تحقیقات مخابرات ایران) به پژوهشکده ارتقا یافت و در سال ۱۳۸۴ با تاسیس سه پژوهشکده به موسسه تحقیقات ارتباطات و فناوری اطلاعات و در سال ۱۳۹۱ از موسسه به پژوهشگاه ارتقا یافت. این پژوهشگاه هم اینک با دارا بودن سه پژوهشکده و سه مرکز به عنوان پژوهشگاهی تحقیقاتی، قطب پژوهشی فناوری ارتباطات و اطلاعات محسوب می شود و نقش مهمی را به عنوان مشاور مادر در بخش ICT دارا میباشد.
پژوهشگاه علاوه بر فعالیتهای موثر برای رسیدن به چشمانداز تعیینشده، نقش مشاور مادر برای وزارتخانه، شرکتهای تابعه و دیگر نهادهای حکومتی و به تبع آن نقش هماهنگکننده عرصه تحقیقات علمی، فنی و اجتماعی را نیز در حوزههای مربوط به فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT یا فاوا) ایفا میکند. بر اساس ماموریتهای وزارت ارتباطات در قانون برنامه پنجم توسعه،اساسنامه و حکم مقام عالی وزارت در شروع دوره کاری جدید پژوهشگاه و در چارچوب اساسنامه پژوهشگاه، عمده ماموریتهای لازم الاجرا برای پژوهشگاه عبارتند از: