به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات؛ نشست علمی تخصصی با موضوع " قطب مراکز داده و ابر دولت" با حضور مهندس بهنام ولی زاده، مشاور رئیس سازمان فناوری اطلاعات ایران و مجری طرح ابر دولت و رئیس کمیته شبکه اختصاصی شورای راهبری توسعه شبکه ملی اطلاعات وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات؛ مهندس غلامرضا حمیدی، معاون منطقه ویژه اقتصادی و فرودگاه بین المللی پیام؛ مهندس محمد حسین شاهینی، مشاور مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت و مجری طرح قطب مراکز داده؛ دکتر علیرضا یاری رییس پژوهشکده فناوری اطلاعات پژوهشگاه و رئیس کمیته مراکز داده و مدیریت محتوای شورای راهبری توسعه شبکه ملی اطلاعات، مهندس علی شیرازی مدیرعامل داده های ابری امین و نماینده شرکت آسیاتک؛ امیرحسین مزینی، عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس و همچنین مدیران و متولیان بخش دولتی، پژوهشگران و اساتید دانشگاهی و متخصصان بخش خصوصی و شرکت های دانش بنیان برگزار شد که در ادامه گزارشی مختصر از این نشست ارائه شده است.

در ابتدای این نشست علیرضا یاری، رییس پژوهشکده فناوری اطلاعات با اشاره به طرح كلان و معماري شبكه ملي اطلاعات، اظهار کرد: در خصوص زیرساخت اطلاعاتی شبکه ملی اطلاعات، تکالیف زیرساختی را وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و شرکت های تابعه داردند که باید به آن ها عمل کنیم؛ ایجاد و توسعه قطب مراکز داده، ایجاد مراکز تبادل ترافیک بین الملل در منطقه ویژه ارتباطات و فناوری اطلاعات، ایجاد و توسعه زیرساخت خدمات ابری توزیع شده اعم از ذخیره سازی ابری و نرم افزارهای ابری و ایجاد و توسعه ابر دولت از جمله این تکالیف است.

وی در ادامه به تعریف مفاهیم برخی از موارد در خصوص قطب مراکز داده و ابر دولت پرداخت و گفت: قطب مراکز داده بخشی از زیرساخت اطلاعاتی شبکه ملی اطلاعات است که در آن ضمن ایجاد شرایط لازم و جذاب از قبیل حفاظت پیرامونی، برق مطمئن و پايدار، زیرساخت های ارتباطی با ظرفیت بالا، معافیت های مالیاتی و بیمه ای، زمین با قیمت مناسب و سایر جذابيت هاي اقتصادي و فني جهت استقرار و تجمیع مراكز داده پرظرفيت، ایجاد می شود.

رییس پژوهشکده فناوری اطلاعات افزود: در قطب مراکز داده مطابق طرح زیرساخت اطلاعاتی شبکه ملی اطلاعات، امکان تجمیع کریرهای داخلی و بین المللی، دسترسی به خدمات و محتوای داخلی و بین المللی، دسترسی به خدمات و محتوای داخلی و خارجی و تبادل ترافیک نیز فراهم می شود که از نقاط قوت آن محسوب می شود.

وی همچنین در پایان سخنان خود در ارتباط با زیرساخت ابری که در اسناد بالادستی آمده است، اظهار کرد و گفت: زیرساخت ابری مراکز داده توزیع شده ای هستند که با توجه به نوع کاربرد عمومی و اختصاصی طراحی و استقرار می یابند. در این مراکز، علاوه بر خدمات زیرساخت پردازشی، خدمات دیگری در قالب سکوها و نرم افزارها در بستر اینترنت ارائه می شوند. زیرساخت های ابری در شبکه ملی اطلاعات براساس بهره برداری به سه دسته زیرساخت ابر عمومی برای ارائه خدمات به عموم مردم و کسب و کارها، زیرساخت ابر اختصاصی برای ارائه خدمات به یک کسب و کار و یا سازمان خاص و زیرساخت ابر برای خدمات پایه که البته می تواند یک نوع ابر اختصاصی باشد ولی برای ارائه خدمات پایه خاص در شبکه ملی اطلاعات نظیر پیامرسان، جویشگر و ... تقسیم می شوند.

همچنین در ادامه نشست محمد حسین شاهینی مجری پروژه قطب مراکز داده و مشاور مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت در ارتباط با فلسفه پیدایش قطب مرکز داده اظهار کرد: قطب مراکز داده به عنوان یک سند بالادستی در جهت تحقق شبکه ملی اطلاعات به شرکت ارتباطات زیرساخت ابلاغ شد که طی یک زمانبندی مناسب و هدفگذاری دقیق در تلاشیم که بتوانیم به اهداف منظور در این سند دست پیدا کنیم. وی همچنین در ارتباط با طرح کلان و معماری شبکه ملی اطلاعات و بحث ایجاد قطب ها عنوان کرد: ایجاد مراکز داده در مقیاس اقتصادی در قطب های مراکز داده و حمایت از سرمایه گذاری بخش خصوص به عنوان دو رکن اصلی عنوان شدند؛ همچنین اهدافی را برای ایجاد قطب مرکز داده تعیین کردیم از جمله این اهداف، استقرار نظام تنظیم مقررات زنجیره تولید، نشر و مصرف محتوا، استقرار نظام مالکیت معنوی و مادی محتوای داخلی، دستیابی به اقتصاد محتوای داخلی و سهم 15 درصدی از اقتصاد دیجیتال کشور، تحقق سهم 70 درصدی خدمات محتوایی داخلی که شامل ویدیوها و VODها می شود و ایجاد یک شبکه اختصاصی سالم و مفید برای کودکان که در این موضوع هم سهم 40 درصدی برای منحتوای حرفه ای سازگار با فرهنگ اسلامی می باشد.

مشاور مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت، افزود: در بحث تعیین قطب مراکز داده ابتدا استان هایی که حائز بیشترین امتیاز شدند را در نظر گرفتیم و پیش از این اطراف تهران نقطه ای را می خواستیم که با توجه به شرایط ویژه ای که فرودگاه پیام داشت به عنوان قطب اول انتخاب شد، قطب های بعدی هم به ترتیب مشهد شیراز و آذربایجان های غربی و شرقی مورد بررسی قرار گرفته اند.

شاهینی در پایان در ارتباط با وظایف شرکت ارتباطات زیر ساخت در خصوص ایجاد قطب مراکز داده خاطرنشان کرد: در بحث وظایف حاکمیتی در ایجاد قطب مراکز داده، زیر ساخت به عنوان بدنه حاکمیت متولی شد که زیرساخت های فنی و ارتباطی را برای حضور بخش های خصوصی در این مناطق ایجاد کند. این امکانات در بخش فنی دسترسی به شبکه اصلی فیبر ملی است و افزونگی هایی که بر اساس شاخص های استاندارد نیاز است که در مراکز قطب باشد. همچنین دسترسی به شبکه IXP برای شرکت ها و بخش خصوصی جزو تهعدات ما در شرکت زیرساخت برای ایجاد مراکز قطب داده است. در بحث موضوعات زیرساختی نیز که شامل تامین زمین مورد نیاز، برق و زیرساخت های شهری دیگر است، طی این چند ماه گذشته اقدامات زیادی را در استان ها مختلف انجام دادیم، بیش از 10 استان متقاضی مرکز قطب داده در شهر های خود هستند؛ در بسیاری از این استان ها مجموعه های بسیاری نیز پیشنهاد سرمایه گذاری در این حوزه را به زیرساخت داده اند تا بتوانند این خدمات را در استان خود ارائه دهند. غلامرضا حمیدی معاون منطقه ویژه اقتصادی پیام در ادامه این نشست در ارتباط با تشریح برنامه های کلان منطقه ویژه پیام گفت: ايجاد هاب صادرات و واردات در حوزه ICT، ایجاد بستر مناسب جهت توسعه اکوسیستم های تخصصی، ایجاد قطب دیتا سنترکشور، ایجاد مرکز تولید تجهیزات شبکه و مخابرات، ایجاد قطب اقتصاد دیجیتال و ایجاد مرکز تولید تلفن همراه از برنامه های کلان این منطقه است که نقش موثر پیام در اقتصاد دیجیتال را به نمایش خواهد گذاشت.

وی افزود: این منطقه مزایای بسیاری را برای سرمایه گذاران به همراه دارد؛ معافیت از پرداخت حقوق گمرکی برای واردات مواد اولیه و تجهیزات تولید، بهره برداری از انبارهای عمومی شرکت با نرخ های ترجیحی و قابل رقابت با سایر نقاط کشور، امکان به کارگیری نیروهای خارجی با صدور مجوز توسط دفتر خدمات اشتغال و کار پیام، امکان واگذاری قطعی زمین پس از تثبیت سرمایه گذاری و بهره برداری از جمله این مزایا می باشد.

معاون منطقه ویژه اقتصادی پیام با اشاره به وجود بزرگترین مرکز قطب داده کشور در این منطقه، افزود: درحال حاضر 66 شرکت در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات، 37 شرکت تجهیزات پیشرفته پزشکی، 60 شرکت در حوزه برق و الکترونیک، 15 شرکت آرایشی بهداشتی، 37 شرکت ابزار دقیق و میترینگ و صنایع فلزی و 29 شرکت در صنایع مختلف دیگر در حال فعالیت در منطقه ویژه پیام هستند.

حمیدی در پایان با استقبال از حضور شرکت های خصوصی برای سرمایه گذاری در این منطقه، خاطرنشان کرد: امکانات مختلف زیرساختی از جمله ظرفیت تامین برق 60 مگاواتی، ظرفیت مناسب گاز شهری، ظرفیت بالای انشعاب آب و ظرفیت قابل توجه فیبرنوری در منطقه ویژه پیام وجود دارد که شرکت ها می توانند با اطمینان خاطر به پروژه های خود در این منطقه بپردازند.

علی شیرازی مدیرعامل داده های ابری امین به عنوان نماینده شرکت آسایتک در این نشست اظهار کرد: شرکت ابر امین بزرگترین شرکت ارائه دهنده سرویس های مرکز داده عمومی با بیش از هزار رک در چهار نقطه از تهران در حال ارائه خدمات است، که تمام این هزار رک متعلق به بخش خصوصی است و البته دو طرح بزرگ برای ابر عمومی نیز داریم که یکی از این طرح ها در منطقه آزاد پیام در حال اجرا می باشد.

وی همچنین با اشاره به سرمایه گذاری در ارتباط با مرکز داده گفت: به ازای هر رک یک میلیارد تومان برای سرمایه گذاری نیاز است به عنوان مثال اگر شما پروژه هزار رک را سرمایه‌گذاری می‌کنید، باید هزار میلیارد سرمایه گذاری داشته باشید و این عدد بالایی است که بخش خصوصی به راحتی ترغیب نمی شود وارد سرمایه گذاری در این حوزه شود.

شیرازی با بیان اینکه یکی از موارد مهمی که سبب عدم استقبال بخش خصوصی در سرمایه گذاری در این حوزه است دوره طولانی بازگشت سرمایه می باشد، افزود: دوره بازگشت سرمایه در صنعت مرکز داده بسیار بالا است و حداقل ۵ سال زمان خواهد برد تا سرمایه شما بازگردد. البته موارد و تسهیلاتی را میتوانند بخش های دولتی ارائه دهند تا این میزان زمان به حداقل برسد./مدیرعامل داده های ابری امین در پایان معضلات موجود در صنعت مرکز داده را برشمرد و گفت: یکی از معضلاتی اصلی که در بحث سرمایه گذاری در مرکز داده وجود دارد بحث فرهنگ اعتماد به مرکز داده داخلی است، این مورد نه تنها درباره شرکتهای خصوصی نسبت به مرکز داده ها است بلکه در بخش دولتی هم بسیاری از سازمان های دولتی آمادگی لازم را در خصوص این موضوع که بخواهند سرور های خود را در بخش خصوصی قرار دهند، ندارند.

همچنین در ادامه این نشست بهنام ولی زاده مجری پروژه طرح یکپارچه سازی شبکه دولت هوشمند به سخنرانی در پنل پرداخت و گفت: در بحث ابر دولت چند کشور را مورد بررسی قرار دادیم در همه کشورها ابر دولت ابر کاملا اختصاصی و جدا از بخش های عمومی است. همه کشورها در سال های مختلف پروژهای ابری خود را در مقاطع مختلف اجرا کردند و در بعضی موارد با شکست هم مواجه شدند اما چند سال بعد مجدد راه اندازی کردند که در حال بررسی شکست آن ها نیزهستیم.

وی با بیان اینکه به واسطه مراکز داده سنتی غیربهینه دستگاه های دولتی، تا ۷۰ درصد هزینه های برق دستگاه های اجرایی، مربوط به انرژی مصرفی و نگهداری مراکز داده ایشان است، خاطرنشان کرد: این تنها یکی از معضلات ابر دولت است و نیروی انسانی مشکل دوم مرکز داده های دولتی است. اگر دستگاه های دولتی را ببینید متوجه می شوید نیروی متخصص بالای سر مرکز داده ها نیست و این معضلات موجود باید ابتدا بررسی و رفع شوند.

ولی زاده همچنین در پایان سخنان خود اشاره کرد: در تمام کشورها مشکل فرهنگ سازی برای دریافت سرویس های مورد نیاز بخش دولتی از بخش خصوصی وجود دارد، همچنین در ابر دولت پیش‌بینی کردیم ظرف ۴ سال برای رسیدن به اهداف 12 هزار میلیارد اعتبار نیاز داریم که مطمئناً ما می دانیم دولت این بودجه را ندارد به همین خاطر روی طرح تجاری آن در حال کار هستیم، البته تا ۴۰ درصد آن را می تواند دولت سرمایه گذاری کند و برای بخش های خصوصی نیز مابقی این سرمایه‌گذاری پیش بینی شده است.

در پایان این نشست تخصصی امیرحسین مزینی، عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس در ارتباط با تبعات اقتصادی رایانش ابری به سخنرانی پرداخت و عنوان کرد: وقتی مطالعات را نگاه می کنید در تبعات اقتصادی رایانش ابری اعداد و ارقام بسیار عجیبی ملاحظه می کنید، به عنوان مثال در مطالعه ای که درباره فضای ابری گوگل انجام شد به میزان هر یک دلار سرمایه گذاری تا ۲.۵ برابر عایدی وجود دارد و در ارتباط با نیروس انسانی نیز برای هر نیرو تا ۳ ساعت صرفه جویی زمان کاری با فضای ابری ایجاد می شود که می تواند به فعالیت های دیگر در شرکت بپردازد.

وی با اشاره به استقبال کشورهای پیشرفته از صنعت رایانش ابری، اظهار کرد: همچنین در برخی مطالعات رسمس آماده است که حجم بازار جهاني تا سال 2030 در بازار رایانش ابری معادل 1614 ميليارد دلار خواهد بود؛ یعنی نرخ رشد ۱۸ درصدی سالانه را تا سال ۲۰۳۰ برای صنعت رایانش ابری در نظر گرفته اند. این نشان دهنده استقبال زیاد بخش های خصوصی و دولتی جهان از حوزه رایانش ابری است.

عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس با اشاره به انواع تکنولوژی های آینده و سهم آنها در GDP کشورها گفت: شاهدیم که کشورهای پیشرفته برای افزایش تولید ناخالص خود به سمت انواع فناوری¬هاي آينده یعنی هوش مصنوعی، رایانش ابری، اینترنت اشیا، کلان داده ها، زنجیره بلوکی، واقعیت مجازی، متاورس و ... حرکت می کنند.

وی همچنین در پایان سخنان خود خاطرنشان کرد: اقتصاد ایران که بیشتر در حوزه خدمات است بسیار می تواند با تکیه بر حوزه ICT رشد اقتصادی چشمگیری را به همراه داشته باشد. البته نکته ای هم در خصوص مصرف برق و بحث محیط زیست در استفاده از فضای ابری نیز وجود دارد که باید به آن توجه زیادی داشت، به نظر مي رسد در سال هاي آينده حوزه اقتصاد ديجيتال از بخش هايي خواهد بود كه مقوله رد پاي كربن در آن مطرح خواهد شد. اين موضوع توجيه پذيري رايانش ابري را در جهان افزايش خواهد داد.

گفتنی است این نشست همزمان به صورت برخط نیز بیش از 110 مخاطب را به دنبال داشت، همچنین با اعلام روابط عمومی پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات، سلسله نشست‌های علمی تخصصی پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات در حوزه شبکه ملی اطلاعات از این پس به صورت مستمر و منظم برگزار شده و از طریق وب سایت و سایر کانال های ارتباطی پژوهشگاه، اطلاع رسانی می شود.